Bedrijfstakpensioenfonds verplicht van toepassing?

In Nederland zijn er zo’n 50 verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfondsen. Deelname aan zo’n bedrijfstakpensioenfonds is voor werkgevers in de desbetreffende bedrijfstak verplicht. Dat lijkt duidelijk, maar is in de praktijk een groot grijs gebied. Daarom komt een verplichte deelname soms onverwacht uit de hoek, met grote financiële gevolgen van dien.

Pensioen verplicht

De verplichte deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds vloeit voort uit een zogenaamde “verplichtstellingsbeschikking”. Die wordt door de Minister van SZW op verzoek van de sociale partners afgegeven. Let op: een verplichtstellingsbeschikking is dus (heel) iets anders dan een algemeen verbindend verklaarde CAO!

In die verplichtstellingsbeschikking is vastgelegd dat alle werkgevers in een bepaalde branche verplicht zijn tot deelname aan (de pensioenregeling van) het bedrijfstakpensioenfonds voor de betreffende branche. Bijvoorbeeld: werkgevers in de bouw zijn verplicht tot deelname aan het bedrijfstakpensioenfonds BPF Bouw, werkgevers in de metaal zijn verplicht tot deelname aan het Bedrijfstakpensioenfonds PME (grotere werkgevers) of PMT (kleinere werkgevers), etc.

Bedrijfstakpensioenfondsen controleren met regelmaat of niet-aangesloten werkgevers tóch tot deelname verplicht zijn. Bijvoorbeeld als een KvK inschrijving wijzigt of op basis van informatie op de website van de onderneming. Bedrijfstakpensioenfondsen hebben belang bij een strakke controle. Want zij lopen het risico dat werknemers van niet-aangesloten werkgevers tóch pensioen kunnen claimen als achteraf blijkt dat een aansluiting wel degelijk verplicht was.

Grijs gebied: definitie “werkgever”

In een verplichtstellingsbeschikking is gedefinieerd wanneer er sprake is van een “werkgever in de desbetreffende bedrijfstak” en er dús sprake is van verplichte deelname aan het betreffende bedrijfstakpensioenfonds.

En hier komen we al snel in een grijs gebied. Want wat als een werkgever slechts voor een deel actief is in de betreffende branche. Bijvoorbeeld de werkgever waar de activiteiten deels metaal en deels IT gerelateerd zijn. Of de werkgever die af en toe werknemers bij klanten detacheert. Is dan deelname aan het bedrijfstakpensioenfonds voor de metaal- c.q. de uitzendbranche verplicht, niet verplicht of deels verplicht?

Het antwoord hierop moet in de verplichtstellingsbeschikking worden gezocht. Maar die tekst blijkt in de praktijk voor meerdere uitleg vatbaar. Daarom komt het ook met regelmaat voor dat de gang naar de rechter wordt gemaakt.

Vaker verplichte aansluiting dan gedacht

Het komt geregeld voor dat een werkgever volledig wordt verrast omdat er onverwachts tóch van een verplichte deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds sprake blijkt te zijn. Bijvoorbeeld omdat er in het verleden nooit is stilgestaan bij de vraag of er misschien sprake is van verplichte aansluiting bij een bedrijfstakpensioenfonds. Of omdat de activiteiten van de onderneming in de loop der jaren gewijzigd zijn. Maar ook omdat er zoveel verplichtstellingsbeschikkingen zijn met allemaal verschillende definities van wat nu een “werkgever in de bedrijfstak” is. Vaak (maar niet altijd!) draait het om de vraag of de werkgever “in hoofdzaak” (veelal: meer dan 50 %) activiteiten in de betreffende bedrijfstak verricht. Maar ja, wat is nu “in hoofdzaak”? Wordt dat gerelateerd aan de omzet, het aantal directe en/of indirecte werkuren, per bedrijfsonderdeel, anders?

Een treffend voorbeeld is de verplichtstellingsbeschikking van het bedrijfstakpensioenfonds PMT (kleinmetaal). Daar heeft zelfs de Hoge Raad (link) zich over gebogen. Met als conclusie dat werknemers die slechts een deel van hun tijd (hoe beperkt ook!) metaalwerkzaamheden verrichten desondanks voor 100% meetellen als “metaalwerknemer”. Tsja, dan wordt aan het criterium “in hoofdzaak” dus heel snel voldaan!

Het komt ook voor dat het criterium “in hoofdzaak”  wordt beoordeeld op afdelingsniveau (en niet op werkgeversniveau). Dan kan er dus (snel) sprake zijn van verplichte deelname door een afdeling!

Risico’s werkgever

Werkgevers lopen grote risico’s. In het oog springen er twee uit:

• Is de aansluiting bij het bedrijfstakpensioenfonds inderdaad verplicht? Dan kan het fonds met terugwerkende kracht (!) pensioenpremies vorderen;
• Is er sprake van een “eigen” pensioenregeling? Dan moet met de pensioenuitvoerder onderhandeld worden hoe die eigen pensioenregeling wordt gestopt (of ingebouwd) nu er sprake blijkt te zijn van een verplichte aansluiting bij een bedrijfstakpensioenfonds.

Tip voor werkgevers/HR

• Onderzoek periodiek of er van verplichte aansluiting bij een bedrijfstakpensioenfonds sprake kan zijn. Hoe vanzelfsprekend de situatie ook lijkt. Dat onderzoek vergt specialistische kennis. Raadpleeg dus een deskundige. Wij helpen u graag, neem gerust contact op.